• Meekijken
  • Nederlands Dagblad april 2014
  • door: Peter Sneep

  • Overal op straat en langs snelwegen en in parken zie je kunst. Onze verslaggever gaat ervoor
    zitten en laat het kunstwerk op zich inwerken. Hij zoekt iemand op die meer over het  kunstwerk weet. Vandaag: Cordon sanitaire van kunstenaar Paul Vendel.

    De journalist
    In de tuin van verzorgingshuis Rijckehove aan de Tsjaikovskistraat in Capelle aan den IJssel staat dit kunstwerk. Bij navraag wist men niet wat het kunstwerk betekende. ‘Er stond geen titel bij en ook geen naam van een kunstenaar’, mailt ND-lezer Tineke Visser, die het kunstwerk ter bespreking heeft aangedragen.
    Het kunstwerk is een grote metalen bol, waaruit een groot aantal buizen van gelijke dikte steken. De buizen zijn ongeveer even lang. Het kunstwerk staat in een kleine rond vijver met een betonnen rand. De buizen die naar beneden steken, stutten de bol en houden hem op z’n plek. Toch lijkt het dat door deze constructie de bol zweeft als een ruimteschip en bijna geen gewicht heeft. Een leuk effect.
    Als je komt aanlopen, zie je niet meteen wat er nou precies aan die stalen buizen vast zit. Het zijn witte dingen die een extra schil om de bol vormen. Het kunstwerk lijkt een molecuul of een atoom. Maar wat zijn het? Het zijn wastafels! Je ziet ze vanaf de onderkant en dat is een kant die je van een wastafel zelden bekijkt. Van onderen gezien, worden het andere dingen, vooral ook omdat er een buis dwars door het afvoergat steekt. Je kunt niets meer met de wasbakken, in ieder geval niet je handen wassen.

  • foto:Tineke Visser

  • De kunstenaar
    ‘Nee, er staat geen titel of de naam van de kunstenaar bij’, zegt de Amsterdamse kunstenaar Paul Vendel, de ontwerper van Cordon sanitaire. Dat wil hij ook per se niet. ‘Het gaat mij niet om naamsbekendheid. Mensen die een kunstwerk bekijken, moeten het antwoord of de vraag wat het kunstwerk betekent niet buiten zichzelf zoeken, maar in zichzelf. Alle interpretaties zijn open. Laat de mensen lekker kijken. Als een kunstenaar voorschrijft wat zijn werk betekent, maak je de mensen lui. Alle betekenissen die je eraan wilt geven, zijn gelijkwaardig.’ De bol hoeft dus niet één ding voor te stellen.
    In je eigen huis hang je kunst op die je zelf mooi vindt. Een kunstwerk in de openbare ruimte zie je ongevraagd. Als je er voor de vijftiende keer langskomt, zie je misschien opeens wel een heel nieuwe betekenis of een dubbele bodem, zegt Vendel.
    Over het kunstwerk Cordon sanitaire wil hij daarom liefst zo weinig mogelijk vertellen. ‘Jij hebt het over een molecuul, een atoom en een ufo. Dat mag allemaal.’ Hij vindt het een uitdaging om buitenkunst zo te ontwerpen dat het na twintig jaar nog steeds interessant is. ‘Als je mensen laat kiezen, komen ze vaak met iets dat op het eerste gezicht leuk is, maar dat al snel begint te vervelen.’
    Toen Vendel rond 2001 het kunstwerk ging ontwerpen in opdracht van de gemeente Capelle aan den IJssel, was de plek waar het zou komen nog helemaal leeg. Er waren alleen bouwtekeningen van de architect van het verzorgingshuis. Die tekeningen heeft Vendel grondig bekeken. Daarbij viel hem iets op. ‘Ik zag dat de wasbakjes in de kamers van het verzorgingshuis geen overloopputje hadden. De reden daarvan was dat zich in zo’n overloop bacteriën kunnen ophopen, wat gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid van de bewoners. Ze zouden door die bacteriën kunnen overlijden. Ik ben geïnteresseerd in biologie. Weet je dat elk mens anderhalve kilo bacteriën in zijn lijf heeft?’
    De wasbakken aan het kunstwerk hebben wel overloopputjes, maar die heeft Vendel dicht gemaakt voordat ze aan het kunstwerk werden bevestigd. ‘Als je een buitenkunstwerk maakt, moet je rekening houden met heel erg veel praktische dingen. Blikseminslag, vorst, vogelnestjes. In de overloopputjes kan water blijven staan. Als dat water bevriest, vriest de hele wasbak stuk.’
    Voor zover Vendel weet, is het kunstwerk nooit ten prooi gevallen aan vandalisme. ‘Ik had daar wel rekening mee gehouden. Ik had uit voorzorg extra wasbakken laten maken en heb die nog heel lang bewaard. Uiteindelijk zijn er een paar in mijn huis terecht gekomen. Andere heb ik weggegooid.’ Hij vindt vandalisme een interessant fenomeen, waar je niet alleen maar negatief over hoeft te doen. ‘Waarom kiezen ze een kunstwerk uit om te vernielen en niet de auto die er naast staat?’